និយមន័យ

ប្រទេសនិងអង្គការនីមួយៗប្រើប្រាស់ពាក្យខុសៗគ្នាដើម្បីពិពណ៌នាអំពីទាសភាពសម័យថ្មី។ សូម្បីតែពាក្យ «ទាសភាព» ខ្លួនឯង និងពាក្យដែលមានអត្ថន័យទាក់ទងទៅនឹងការធ្វើចំណាកស្រុកនិងសិទ្ធិការងារ ដូចជា ការជួញដូរមនុស្ស ពលកម្មដោយបង្ខំ ទាសភាពបំណុល រៀបការដោយបង្ខំឬដោយលក្ខណៈទាសភាព និងការកេងប្រវ័ញ្ចលើកុមារជាដើម សុទ្ធតែមានន័យខុសគ្នា។

ការជួញដូរមនុស្ស

ការជួញដូរមនុស្សត្រូវបានកំណត់នៅក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀង The UN Trafficking in Persons Protocol ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាកិច្ចព្រមព្រៀងមួយក្នុងចំណោមកិច្ចព្រមព្រៀង Palermo Protocols ទាំង៣ ដែលបំពេញបន្ថែមលើ អនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិប្រឆាំងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងប្រទេស (UN Convention Against Transnational Organized Crime) ដែលរហូតមកដល់ពេលនេះត្រូវបានផ្ដល់សច្ចាប័នដោយ ១៧៣ ប្រទេសហើយ។

ការជួញដូរមនុស្សមាន ៣ដំណាក់កាល៖

1. ការជ្រើសរើស ការដឹកជញ្ជូន ការផ្ទេរ ការទទួលទុក ឬទទួលយកបុគ្គលណាមួយ
2. តាមរយៈការគម្រាមកំហែង ឬការប្រើប្រាស់កម្លាំង ឬតាមរូបភាពដទៃទៀតនៃការបង្ខិតបង្ខំ ការចាប់ពង្រត់ ការក្លែងបន្លំ ការបោកប្រាស់ ឬការរំលោភអំណាចឬភាពងាយរបស់គ្រោះរបស់មុខតំណែង ឬការឱ្យឬទទួលនូវទឹកប្រាក់ ឬផលប្រយោជន៍ ដើម្បីទទួលបាននូវការយល់ព្រមរបស់មនុស្សណាម្នាក់ដែលមានអំណាចលើមនុស្សម្នាក់ទៀត។
3. ជាមួយនឹងចេតនាកេងប្រវ័ញ្ចរបស់បុគ្គលណាមួយតាមរយៈ៖ អំពើពេស្យាចារលើជនដទៃ ការរំលោភបំពានផ្លូវភេទ ការធ្វើពលកម្មដោយបង្ខិតបង្ខំ ទាសភាព (ឬអំពើស្រដៀងគ្នា) ការធ្វើឱ្យអ្នកណាម្នាក់ជាខ្ញុំកញ្ជះ និងការដកហូតសរីរាង្គណាមួយ។

ការជ្រើសរើស ការដឹកជញ្ជូន ការផ្ទេរ ការទទួលទុក ឬទទួលយកកុមារដើម្បីគោលបំណងកេងប្រវ័ញ្ចត្រូវចាត់ទុកថា «ការជួញដូរមនុស្ស» បើទោះជាសកម្មភាពទាំងនេះមិនជាប់ទាក់ទងនឹងការគម្រាមកំហែង ការប្រើប្រាស់កម្លាំង ឬការបង្ខិតបង្ខំក៏ដោយ។

ពលកម្មដោយបង្ខំ

ពលកម្មដោយបង្ខំ ត្រូវបានគេឱ្យនិយមន័យនៅក្នុងអនុសញ្ញារបស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO) ស្ដីពីពលកម្មដោយបង្ខំ ឆ្នាំ ១៩៣០ (លេខ ២៩) ថា «រាល់ការងារឬសេវាកម្មទាំងអស់ដែលទាមទារពីបុគ្គលណាម្នាក់ក្រោមការគម្រាមកំហែងនៃការពិន័យហើយដែលបុគ្គលនោះមិនបានផ្ដល់ជូនដោយស្ម័គ្រចិត្តខ្លួនឯង»។ និយមន័យនេះមិនបានរាប់បញ្ចូលសេវាកម្មកាតព្វកិច្ចយោធា កាតព្វកិច្ចធម្មតារបស់ជនស៊ីវិល ការពិន័យរបស់តុលាការដែលធ្វើឡើងក្នុងករណីបន្ទាន់ និងសេវាកម្មតូចៗរបស់សហគមន៍ឡើយ។

ទាសភាពនិងអំពើស្រដៀងនឹងទាសភាព

ពាក្យ «ទាសភាព» ត្រូវបានគេឱ្យនិយមន័យក្នុងអនុសញ្ញាស្ដីពីទាសភាពឆ្នាំ ១៩២៦ ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ផងដែរថាជា «អនុសញ្ញាប្រឆាំងការជួញដូរទាសករនិងទាសភាព» ថាជា ឋានៈឬស្ថានភាពរបស់មនុស្សម្នាក់ដែលអំណាចណាមួយឬអំណាចទាំងអស់ជាប់នឹងសិទ្ធិនៃកម្មសិទ្ធិត្រូវបានអនុវត្តលើ។

នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៣ អនុសញ្ញាស្ដីពីទាសភាព ត្រូវបានធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងដោយសេចក្ដីពង្រាងមួយដែលត្រូវបានធ្វើវិសោធនកម្មបន្ថែមនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៦ នៅក្នុងអនុសញ្ញាបន្ថែមស្ដីពីការលុបបំបាត់ទាសភាព។ អនុសញ្ញានេះបានឱ្យនិយមន័យពាក្យថា «អំពើស្រដៀងនឹងទាសភាព» ដោយរួមមាន៖ ទាសភាពបំណុល, រៀបការដោយបង្ខំឬដោយលក្ខណៈទាសភាព ការជួញដូរនិងកេងប្រវ័ញ្ចលើកុមារ (រួមទាំងជម្លោះប្រដាប់អាវុធ) ខ្ញុំបម្រើ និងទាសភាពតវង្សត្រកូល។

អនុសញ្ញាស្ដីពីទាសភាពពីឆ្នាំ ១៩២៦ ក៏បានអំពាវនាវឱ្យមានការទប់ស្កាត់និងបង្ក្រាបការជួញដូរទាសករ រួមទាំងការលុបបំបាត់ទាសភាពបន្តិចម្ដងៗនិងការលុបបំបាត់ទាំងស្រុងនូវទាសភាពគ្រប់ទម្រង់ទាំងអស់។

ទាសភាពបំណុល

អនុសញ្ញាបន្ថែមស្ដីពីការលុបបំបាត់ទាសភាពឆ្នាំ ១៩៥៦ (មាត្រា១ ក) បានឱ្យនិយមន័យពាក្យ «ទាសភាពបំណុល» ថា «ឋានៈ ឬស្ថានភាពដែលកើតឡើងពីការធានារបស់កូនបំណុលអំពីការផ្ដល់ជូននូវការបម្រើដោយខ្លួនឯង ឬដោយមនុស្សស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្លួន ដើម្បីសុវត្ថិភាពបំណុល ប្រសិនបើតម្លៃរបស់សេវាកម្មទាំងនោះត្រូវបានវាយតម្លៃហើយឃើញថាពុំអាចទូទាត់បំណុលរួច ឬរយៈពេលបំណុលនិងប្រភេទនៃសេវាកម្មពុំត្រូវបានកំណត់និងឱ្យនិយមន័យច្បាស់លាស់»។ ទាសភាពបំណុលគឺសំដៅលើស្ថានភាពមួយដែលមនុស្សម្នាក់ទទួលស្គាល់ថាការងារដែលខ្លួនធ្វើគឺជាវិធីសងបំណុលដែលខ្លួនជំពាក់។